Dinsdag 9 November:

Bezoek aan Tuol Sleng Genocide museum en the Killing Fields.

Na een lekker ontbijt besluiten we om vandaag te voet naar het Tuol Sleng Museum te gaan, op ongeveer 1 km van ons hotel. Dit museum staat bekend onder de naam Security Office 21. Deze voormalige High School was het grootste detentiecentrum van het land. De Rode Kmer dwongen de gevangenen door middel van martelingen tot bekentenissen. Daarna werden zij naar de Killing Fields vervoerd om te worden geëxecuteerd. Toen de Vietnamezen de Rode Kmer uit Phnom Pehn verdreven en de deuren van de gevangenis openden, troffen ze slechts 7 overlevenden een: schilders en beeldhouwers die beelden en portretten van Pol Pot vervaardigden en op persoonlijk bevel gespaard waren gebleven. Volgens documenten zijn alle 17.000 gedetineerden vermoord, waaronder 9 buitenlanders. In de voormalige gevangenis is sinds 1979 het Tuol Sleng Genocide Museum gevestigd.

Ook voor ons is dit bezoek een onthutsende ervaring: het laat zien tot welke wreedheden de mens in staat is. Het museum toont de gevangenis zoals ze werd aangetroffen. De klaslokalen op de begane grond zijn verdeeld in kleine cellen, met ijzeren bedden waaraan de gevangenen zaten vastgeketend. De bovenverdieping was voor de detentie van groepen gevangenen, die met voetboeien aan de vloer waren gekluisterd. In deze ruimtes zien we ook marteltuigen en wanden met foto's van gedetineerden. De muurschilderingen met gehanteerde foltermethoden zijn gemaakt door Vann Nath, één van de 7 overlevenden. Op het moment dat wij er zijn is Van Nath juist aanwezig en voor "zijn" cel doet hij zijn verhaal. De tolk vertaalt. Voor sommigen wordt het te veel en zij moeten naar buiten. De martelmethoden waren wreed: gevangenen werden met hun hoofd onder water gehouden tot ze bepaalde feiten bekenden, anderen werden met en bijtend zuur overgoten tot een bekentenis volgde. Baby's werden omhoog gegooid en neergeschoten al waren ze schietschijven of doodgeslagen tegen een boom en onmiddellijk daarna in een massagraf begraven......

Niet te geloven dat dit nog niet zo lang geleden gebeurde....

Een beetje geschiedenis:

Eerst waren de Cambodjanen blij met de nieuwe machthebbers want zij maakten een einde aan de periode van 5 jaar oorlog met Vietnam. De mensen werden verbannen naar het platteland en moesten van 's morgens vroeg tot 's avonds laat op het land werken Zij kregen bijna niets te eten. Artsen, leraren , ministers en andere intellectuelen werden opgepakt. Evenals mensen die ervan verdacht werden tegen het Rode Kmer regime te zijn. Van 1975 tot 1979 heeft de Rode Kmer ongeveer 1/5de deel van de bevolking van het land geëxecuteerd en begraven in massagraven. Tijdens het bewind van Pol Pot werd de school het grootste centrum van mishandeling en foltering.

Vanaf de weg zien we dadelijk de highschool liggen. Je ziet dadelijk dat het ooit een gevangenis geweest is: Grote rollen prikkeldraad hangen over de buitenmuren en in het midden van het schoolplein staat nog de galg. Hier werden de gevangenen onderste boven gehangen tot ze bewusteloos vielen en daarna werd hun hoofd in een kruik met detergenten gestoken zodat ze dadelijk weer bij bewustzijn waren... Het complex is koud en kil (alhoewel het buiten zeker 30° is!) en in de verschillende klaslokalen hangen foto's van de gevangenen en van de folteringen. Hier wordt een mens stil van... We lopen verder door het complex en stuitten op de gemetste cellen in de klaslokalen. Cellen van 2m op 1m. Met hoevelen zaten zij hierin? Als ze geluk hadden was de cel net aan een venster... anders....

Op een andere verdieping zijn de grote klaslokalen "massafolterkamers" geweest. Op de vloer lagen honderden gevangenen naast elkaar en met de voeten tegen elkaar vastgeketend in massaboeien. Op een andere verdieping waren de klaslokalen vol getimmerd met houten cellen met een kleine opening langswaar water of een weinig voedsel "kon" doorgegeven worden ... "of" het werd doorgegeven was nog een andere zaak! We verlaten erg onder de indruk het Museum en laten ons door een Tuk Tuk naar The Killing Fields brengen, een 15 km buiten de stad. We spreken een prijs af (30.000 riel) en we zijn weg. Na ongeveer 5 km: wij aan de kant! Panne... de kogellagers van het achterste wiel waren eraf en het wiel wou niet meer draaien. "Only 5 minutes, sir"! De driver repareert zelf zijn Tuk Tuk en wij zetten onze weg verder... smog overal aanwezig en Tuk Tuks, brommers en vrachtvervoer rijdt links en rechts, luid toeterend. Na geruime tijd arriveren we aan The Killing Fields.

Officieel heten deze Choeng Ek Genocide Centrum. Het is ingericht om de herinnering aan de wreedheden van het Pol Pot-regime levend te houden. Tussen '75 en '78 werden alle gevangenen van de Tuol Sleng hier vermoord door de Rode Kmer. Op het terrein zijn stoffelijke overschotten gevonden van 8985 mannen, vrouwen en kinderen. Van de 129 massagraven zijn er 43 nooit geopend en daar komt voorlopig geen verandering in.

We wandelen binnen en het eerste wat we zien is de Stupa met daarin achter glazen panelen opgestapelde schedels, botten en kleding van de slachtoffers. Een stupa is een boedistisch monument waarin men restanten van overledenen bewaart om hen en veilige reis naar het hiernamaals te garanderen. We wandelen langs de verschillende massagraven en bekijken de "boom" waartegen de baby's doodgegooid werden om daarna in een massagraf te verdwijnen. Overal liggen botten en schedels, zelfs tanden...

Na een korte film verlaten we the Killing Fields en nemen onze Tuk Tuk terug naar het Hotel. Na ongeveer 5 minuten staan we terug aan de kant: panne! Niet het wiel dat zopas andere kogellagers gekregen had maar het voorste wiel van de brommer zelf! Aan de kant: nieuw stuk steken bij een garagist en na 10 minuten: weile terug weg.... richting hotel.

Dit was een bewogen dag. We zijn allen onder de indruk... Hoe konden deze wreedheden gebeuren en dan nog wel zo een korte tijd geleden... We zijn er stil van!